Każdy człowiek ma prawo do godnego życia. Godność wiąże się ze świadomością przysługujących każdemu z nas praw osobistych. Tych praw nikt nami nie może odebrać.
Godność jest przynależna naturze ludzkiej – jej także nikt nie może nam odebrać.
PRZEMOC
to bezprawne działanie jednej osoby przeciwko mocy osobistej drugiej osoby.
POMOC
to wszelkie działania, które pozwalają na odbudowanie wewnętrznej mocy każdego człowieka tak, aby potrafił samodzielnie kierować swoim życiem, chronić się przed przemocą i żyć godnie.
OSOBIE DOTKNIĘTEJ PRZEMOCĄ UDZIELA SIĘ bezpłatnej pomocy w szczególności w formie:
-
poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego
-
interwencji kryzysowej i wsparcia
-
uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej
-
zapewnienie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
-
przeprowadzenie badania lekarskiego ustalającego przyczyny oraz rodzaje uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydanie zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie
-
pomocy w uzyskaniu mieszkania
Przemoc „sama z siebie” nie zniknie . . .
CO TO JEST PROCEDURA „NIEBIESKIE KARTY”?
Jest to procedura postępowania/interwencji obejmująca działania wielu służb, mająca na celu zatrzymanie przemocy w rodzinie oraz pomoc w wychodzeniu z tej sytuacji. Działania są indywidualnie dostosowywane do potrzeb danej rodziny. Szczegółowe warunki realizowanie procedury, zadania służb oraz formularze „Niebieskich Kart” określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku.
KTO MOŻE ZGŁOSIĆ PROŚBĘ O URUCHOMIENIE PROCEDURY „NIEBIESKIE KARTY”?
O uruchomienie procedury może prosić każda osoba dotknięta przemocą w rodzinie oraz osoby mające wiedzę, że w danej rodzinie dochodzi do przemocy. Trzeba pamiętać, że o wszczęciu procedury ostatecznie decyduje przedstawiciel służby/instytucji, do którego dokonujemy zgłoszenie, który może mieć inny ogląd sytuacji.
Uprawnienia do uruchomienia procedury „Niebieskie Karty” mają przedstawiciele następujących służb:
- Policji,
- jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
- komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
- oświaty (nauczyciele, pedagog, psycholog szkolny, dyrektor),
- ochrony zdrowia (lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny).
W JAKICH SYTUACJACH URUCHAMIANA JEST PROCEDURA „NIEBIESKIE KARTY”?
Uruchomienie procedury następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” przez przedstawiciela jednej z wyżej wymienionych służb, podczas rozmowy z osobą doznającą przemocy. Jest to dokument z danymi osób uwikłanych w przemoc w rodzinie opisujący sytuację przemocy. Bezpośrednio po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie doznającej przemocy przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”. Zawiera on informacje o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy oraz o miejscach, gdzie można uzyskać pomoc.
Doznajesz przemocy? Lekarz ma obowiązek Ci pomóc!
– Bardzo często lekarz jest tą osobą, która jako pierwsza dowiaduje się o przemocy w rodzinie. Pacjenci zgłaszają się do lekarzy z różnymi dolegliwościami, które mogą świadczyć o doznawaniu przemocy w rodzinie – mówi Katarzyna Michalska z Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ci, którzy doświadczają przemocy ze strony najbliższych, zazwyczaj nie wiedzą, że zgodnie z prawem mogą oczekiwać pomocy m.in. w gabinecie lekarskim.
Nowelizacja ustawy z 2010 r. włączyła do systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, poza Policją czy pomocą społeczną, także ochronę zdrowia. W sytuacji podejrzenia przemocy w rodzinie lekarz ma obowiązek wszcząć procedurę „Niebieskie Karty”. Ma ona na celu ustalenie, czy w danym przypadku faktycznie dochodzi do stosowania przemocy w rodzinie, oraz opracowanie i realizacje planu pomocy.
Lekarze mają także obowiązek wykonać bezpłatne badanie w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydać zaświadczenie lekarskie. Co istotne, taki dokument może wydać lekarz każdej specjalności – nie tylko biegły z zakresu medycyny sądowej ( jak w przypadku obdukcji). Wydanie zaświadczenia jest bezpłatne.
Lekarz ma autorytet
Eksperci zwracają uwagę, że osoba doznająca przemocy często ze strachu lub wstydu nie decyduje się powiadomić o swoim problemie Policji czy pomocy społecznej. Szansą na ujawnienie problemu przemocy może okazać się wizyta w gabinecie lekarskim. Często to właśnie lekarz uświadamia pacjentowi, że jest ofiarą przemocy i powinien otrzymać pomoc. Lekarz może wskazać konkretne drogi wyjścia z problemu, wskazać ośrodki dla ofiar przemocy w rodzinie lub organizacje pozarządowe, które udzielają wsparcia.
– Lekarz jest autorytetem i jako przedstawiciel ochrony zdrowia cieszy się poważaniem społecznym. Dzięki temu ma największą szansę na to, że pacjent go wysłucha i zastosuje się do jego rad i zaleceń – uważa Wanda Paszkiewicz, psycholog, specjalista w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Osoba doznająca przemocy może nie posłuchać policjanta, pracownika socjalnego, ale przekonają ją argumenty lekarza i poważnie rozważy jego stanowisko.
Etyka i prawo
Obowiązek pomocy pacjentom doznającym przemocy wynika nie z tylko z przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, lecz także z zasad etyki lekarskiej. Ważne, by osoby krzywdzone wiedziały, że przemoc w rodzinie ma destrukcyjny wpływ na ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Konkretne wskazówki lekarza dla osób doznających przemocy mają na celu poprawę ich stanu zdrowia. – Tak jak lekarz zapisuje lekarstwo, tak samo daje zalecenie, by zgłosić się do specjalistycznej placówki dla osób doznających przemocy w rodzinie – zauważa Wanda Paszkiewicz.
Lekarz ma obowiązek okazać wsparcie pacjentowi, a le jego rola w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest odmienna niż w przypadku Policji czy pomocy społecznej. – Lekarz jest po to, by powiedzieć: „Uwaga, być może doszło tu do aktu przemocy”. Nie ma to jeszcze nic wspólnego z uznaniem, że faktycznie doszło do skrzywdzenia – zauważa prof. Andrzej Marciński, radiolog, od lat zaangażowany w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. – Chodzi o to, by skierować sprawę do tych instytucji, które z mocy prawa mogą się tym zająć. Mam na myśli nie tylko sąd rodzinny i karny czy prokuraturę, procedurę „Niebieskie Karty”, lecz także zespoły interdyscyplinarne.
Lekarzu, reaguj na przemoc!
Niestety, wielu lekarzy nie zna szczegółowo obowiązków, które nakłada na nich Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Szansą na zmianę jest ogólnopolska kampania informacyjno – edukacyjna skierowana do przedstawicieli ochrony zdrowia „Lekarzu, reaguj na przemoc!”. Jej celem jest m.in. zapoznanie lekarzy z procedurą „Niebieskie Karty” oraz z psychologicznymi aspektami przeciwdziałania przemocy.
Z inicjatywy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pod koniec ubiegłego roku do każdej placówki podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce trafił pakiet edukacyjny z omówieniem psychologicznych i prawnych aspektów przeciwdziałania przemocy. Więcej informacji o kampanii można znaleźć na stronie www. lekarzureagujnaprzemoc.pl